Aby konstrukcja dachu była solidna, przeznaczone do jej wykonania drewno musi być odpowiednio wysuszone oraz zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych i ognia.
Więźba dachowa może zostać wykonana z drewna przycinanego na budowie lub zamówionego na wymiar. Ostateczny wybór konstrukcji oraz kształtu dachu jest zależny przede wszystkim od funkcji, jaką ma pełnić budynek, jego rozmiarów oraz wielkości dachu i czynników klimatycznych, takich jak średnia ilość opadów atmosferycznych czy zwyczajowa siła wiatru.
W Polsce najczęściej wykorzystuje się tradycyjną więźbę dachową wykonaną z litych elementów, która jest montowana na budowie przez zatrudnionych cieśli. Coraz częściej stosuje się jednak także więźby łączone w fabryce. Alternatywną i znacznie bardziej nowoczesną opcją jest użycie drewna klejonego warstwowo z lameli oraz belek dwuteowych.
O czym przeczytasz w tym artykule?
Bardzo istotne podczas projektowania dachu jest właściwe określenie jego rozpiętości, która powinna być zależna od rozmiarów budynku. Powinna być ona liczona zawsze od wewnątrz i być równa odległości pomiędzy dwoma dłuższymi ścianami. W zależności od rozpiętości, konstrukcje dachów mogą być różne oraz wykonane z wielu materiałów – od najczęściej używanej tarcicy po elementy uprzednio prefabrykowane czy drewno klejone z lameli.
W polskim budownictwie najczęściej wykonuje się dach krokwiowo-płatwiowy, dach krokwiowy lub dach krokwiowo-jętkowy. Jeżeli dach jest bardziej skomplikowany, może się składać z połączenia kilku rodzajów więźb. Ostateczny układ wszystkich elementów czy ich końcowe przekroje powinny wynikać z obliczeń wytrzymałościowych, w których zostanie zawarte umiejscowienie budynky oraz jego wymiary a także kąt nachylenia dachu, rodzaj jego pokrycia oraz liczbę okien dachowych.
Na ogół jest stosowana na dachach, które mają rozpiętość większą, niż 11 metrów i kąt nachylenia pomiędzy 6 a 70 stopni. Przy takim rodzaju konstrukcji krokwie mogą opierać się nie tylko na murłatach, ale również na płatwiach. Płatwiami nazywamy belki, które są wsparte na słupach, dzięki czemu mogą przenieść dużą część obciążenia z dachu na powierzchnię stropu. Resztę obciążeń przenoszą murłaty na ściany zewnętrzne. Przy tym rodzaju więźby, umiejscowione przeciwlegle krokwie są stężone przy pomocy specjalnych kleszczy, obejmujących je z obu stron.
Jest zaliczana do najmniej skomplikowanych konstrukcji dachowych. Jest stosowana w dachach o rozpiętości nieprzekraczającej 7 metrów o nachyleniu pomiędzy 30 a 50 stopni. Długość krokwi powinna wynosić od 4,5 do 5m. Krokwie w tym rodzaju więźby mają tylko dwa punkty oparcia – na murłatach, które są ułożone na stropie oraz w kalenicy.
Jest stosowana na dachach, których rozpiętość wynosi pomiędzy 7 a 11 m a kąt nachylenia od 35 do 60 stopni. Krokwie muszą zostać specjalnie wzmocnione przy pomocy poziomych więzarów jętkowych, mocowanych w połowie długości krokwi. Konstrukcję tego rodzaju często wykorzystuje się w budynkach z poddaszem mieszkalnym, w których jętki służą jako belki stropu nad poszczególnymi pomieszczeniami.
Sprawdź zlecenia w wybranych województwach:
a także w wybranych miastach:
firmy budowlane Olsztyn
firmy budowlane Poznań
Coraz częściej wykorzystywanym rozwiązaniem, stosowanym zamiennie z tradycyjną więźbą dachową, jest konstrukcja wykonana z drewna klejonego lub suszonego i struganego. Ten rodzaj więźby dachowej nie jest wykonywany na placu budowy, a w fabrykach, w których wykorzystuje się najnowocześniejszą technologię w postaci zaawansowanych maszyn, które są nadzorowane przez wykwalifikowanych pracowników, posiadających odpowiednie uprawnienia konstrukcyjne.
Wybrane elementy, które muszą mieć niewielką szerokość oraz dużą wysokość, są układane na specjalnie przygotowanych stołach, które są jednocześnie szablonami. Następnie elementy są scalane przy pomocy płytek kolczastych lub opcjonalnie kolczasto-gwoździowanych.
Płytki są wciskane w elementy drewniane pod siłą ogromnego nacisku (nawet do 30 ton), który powoduje że konstrukcja łączy się ze sobą w sposób trwały i w pełni wytrzymały. Dzięki temu powstają wiązary, które mogą różnić się od siebie kształtem i wymiarem – są indywidualnie dopasowane do połaci dachu, który ma powstać.
Wytworzone w fabryce prefabrykaty są następnie pakowane i transportowane na plac budowy. Ich montaż jest szybki i sprawny. Wybór więźby prefabrykowanej pozwala na zaoszczędzenie czasu, jest bardzo precyzyjny i bezpieczny a przy tym umożliwia wykonanie w pełni estetyczne połączenie wszystkich elementów dachu.
Montaż więźby dachowej jest najważniejszym elementem tworzenia konstrukcji dachu- to od niego zależy stabilność oraz wytrzymałość. Prace ciesielskie powinny nastąpić możliwie szybko po dostarczeniu elementów na plac budowy, ponieważ długie drewniane elementy mogą zmienić swoją litowość, jeśli nie zostaną odpowiednio szybko zamontowane.
Przed złożeniem zamówienia warto dokładnie obliczyć, jaka ilość drewna będzie potrzebna do wykonania całej konstrukcji. Istotna będzie zarówno liczba, jak i długość wszystkich elementów a także ich przekroje.
Warto wiedzieć, że nie powinny one posiadać żadnych otworów czy wycięć, które nie zostały uprzednio uzgodnione z kierownikiem budowy czy inspektorem nadzoru budowlanego. W trakcie montażu wszystkie elementy powinny zostać do siebie odpowiednio dopasowane. Pomiędzy łączeniami nie mogą powstać żadne szczeliny ani pęknięcia. Elementy można ze sobą połączyć na długości jedynie dokładnie w tych punktach, które zostały wskazane przez projektanta.
Przed postawieniem więźby trzeba upewnić się, czy strop poddasza lub żelbetowe wieńce w punktach, w których będą się opierać drewniane elementy (np. murłaty) mają odpowiednio równe powierzchnie. Jeśli występują jakiekolwiek ubytki lub nierówności, należy wypełnić je przy pomocy zaprawy cementowej.
Warto wiedzieć także, że części wykonanych z drewna nie można oprzeć bezpośrednio na betonie – wymagane będzie zatem także ułożenie izolacji z folii PE lub papy, które zapobiegną nasiąknięciu drewna wilgocią. Izolacja musi być o kilka cm szersza, aniżeli sama więźba.
Do przymocowania więźby używa się wkrętów, śrub i gwoździ. Z kolei murłaty z wieńcami, krokwie w kalenicy czy też kleszcze z krokwiami łączy się prętami gwintowanymi oraz śrubami. Muszą mieć one dwie podkładki a także mocno dokręcone nakrętki. Pręty gwintowane powinny być natomiast zakotwione w wieńcach. Wszystkie pręty trzeba skrócić w taki sposób, aby wystawały one powyżej nakrętki na przynajmniej centymetr.
Aby połączyć krokwie, murłaty i płatwie, należy zastosować bardzo duże gwoździe, które znane są także jako krokwiaki. Przy użyciu dwóch mniejszych śrubek montuje się natomiast skrócone krokwie. Warto pamiętać o tym, aby gwoździe zawsze wbijać do samego końca- tak, aby ich łebki nie wystawały. Absolutnie nie należy zostawiać żadnych nie do końca wbitych czy zagiętych gwoździ.
Wybór odpowiednio długich łączników do drewnianych elementów ma ogromne znaczenie dla stabilności i wytrzymałości całej konstrukcji. Specjalny rodzaj największych gwoździ, wykorzystywany do łączenia najważniejszych elementów, powinien mieć średnicę nie mniejszą niż 8 mm oraz długość przynajmniej 30 cm. Opcjonalnie można także zastosować wkręty konstrukcyjne, które mają łeb talerzowy i długość minimalną 26 cm. Takie połączenie jest nawet bardziej wytrzymałe od tego wykonanego przy pomocy gwoździ i łatwiejsze w razie konieczności korekty- elementy można odkręcić i przemieścić przy pomocy wkrętarki.
Aby połączyć krokwie i jętki, stosuje się pręty gwintowane lub śruby zamkowe. Wymiany i słupy łączy się natomiast przy pomocy złączy ciesielskich.
Jeśli montaż więźby został zakończony, ostatnim i koniecznym krokiem jest przetestowanie płaszczyzny, która powstała dzięki połączeniu wszystkich elementów. Niezależnie od ich wymiarów, każda z górnych powierzchni powinna być na tej samej płaszczyźnie. W zależności od różnych pokryć dachowych, dopuszczalne są niewielkie odchylenia.
To czy płaszczyzna jest równa, można ocenić wzrokowo. O wiele bardziej dokładną opcją będzie jednak jej zmierzenie. Aby dokonać takiego pomiaru, wystarczy sprawdzić na wybranych krokwiach nad-zacios pionowy, którego wartość powinna być identyczna wzdłuż całego dachu.
Alternatywnie można także naciągnąć żyłkę pomiędzy dwoma najbardziej oddalonymi od siebie punktami dachu. Jeśli żyłka odstaje na jakimkolwiek punkcie- oznacza to, że prace zostały wykonane niedokładnie.
Skonstruowana więźba dachowa może oddawać resztki wilgoci, przez co pojawią się na niej niewielkie pęknięcia, co jest w pełni naturalne. Przed zakryciem więźby zabudową czy ocieplaniem, warto dokręcić wszystkie elementy gwintowane, które są widoczne od wewnętrznej strony. Podczas procesu wysychania, drewno traci objętość, w związku z czym wszystkie dokładnie dokręcone elementy mogą spowodować późniejszą niestabilność całej konstrukcji.