Dawne budynki mieszkalne często zachwycają przestronnością uzyskaną w ich wnętrzach za sprawą dużych powierzchni oraz ścian kilkumetrowej wysokości. Dzisiejsze kondygnacje w domach jednorodzinnych i mieszkaniach są zwykle dużo niższe. Przemawiają za tym względy oszczędnościowe, dbałość o środowisko naturalne oraz zachowanie właściwych proporcji między powierzchnią pomieszczeń a ich wysokością.
Do postawienia budynku o wyższych ścianach zużywa się większą ilość materiałów budowlanych. Takie wnętrza trudniej jest ogrzać, a pokój o powierzchni np. 12 m2 z sufitem zawieszonym 5 m nad podłogą wyglądałby groteskowo. Jednak czy wysokość pomieszczeń w różnego rodzaju budynkach wynika wyłącznie z kanonów estetycznych i względów ekonomicznych? Obowiązujące przepisy nie ograniczają nas co do maksymalnych wysokości wnętrz, pozwalając na dowolność wynikającą z indywidualnych potrzeb. Jednoznacznie wyznaczona jest jednak minimalna wysokość pomieszczeń, jaka jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania ludzi.
Wysokość pomieszczeń - warunki techniczne
Wysokość pomieszczeń przeznaczonych na stały lub czasowy pobyt ludzi wynika z potrzeb człowieka, takich jak m.in. odpowiednia ilość światła niezbędna dla dobrego samopoczucia czy objętość powietrza potrzebna dla zapewnienia komfortu przebywania w danym wnętrzu.
Minimalną wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi określa paragraf 72 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2019 poz.1065). Przepis wprowadza podział na kategorie pomieszczeń, od których zależy ich minimalna wysokość:
- pokoje w budynkach mieszkalnych oraz sypialnie przeznaczone maksymalnie dla 4 osób w budynkach zamieszkania zbiorowego;
- pokoje na poddaszu w budynkach mieszkalnych zagrodowych oraz domach jednorodzinnych i pomieszczenia w budynkach rekreacji indywidualnej;
- pomieszczenia przeznaczone do pracy, nauki i innych celów na pobyt stały lub czasowy, w których nie występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia;
- pomieszczenia do pracy i innych celów, w których występują czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia;
- pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, takie jak portiernie, kantory, dyżurki, kioski - również te usytuowane w halach dworcowych, sportowych, handlowych czy wystawowych, jeżeli nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia;
- pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi.
Wysokość pomieszczeń mieszkalnych
Minimalna wysokość pomieszczeń mieszkalnych to 2,5 m na kondygnacjach innych niż poddasza użytkowe. Zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem pomieszczenia takie jak łazienki, korytarze czy garderoby mogą być niższe (min. 2,2), jednak w praktyce ten przepis wykorzystuje się głównie przy adaptacjach wnętrz na mieszkalne czy różnego rodzaju przebudowach, a nie przy budowie nowych budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych.
Poddasza użytkowe muszą mieć wysokość co najmniej 2,2 m. Rozporządzenie podaje, jak oblicza się ten parametr w przypadku dachów skośnych. Należy wówczas wyznaczyć średnią wysokość pomiędzy najwyższą w danym pomieszczeniu a wysokością 1,9 m. Przestrzeni poniżej wysokości 1,9 m nie kwalifikuje się do odpowiadającej danemu pomieszczeniu.
Wysokość pomieszczenia biurowego i innych pomieszczeń przeznaczonych do pracy oraz nauki
Wszystkie pomieszczenia w tej kategorii dzieli się na przeznaczone na pobyt stały i czasowy. Te ostatnie, jeśli nie występują szkodliwe dla zdrowia czynniki, mogą mieć minimalną wysokość 2,2 m, a jeśli czynniki takie są obecne - 2,5 m.
W przypadku pomieszczeń przeznaczonych na pobyt stały, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, rozróżnia się takie, w których przebywa do 4 osób oraz pomieszczenia, w których rezyduje więcej ludzi. W pierwszym przypadku minimalna wysokość wynosi 2,5 m, a w drugim - 3 m. Jeśli pomieszczenia te zlokalizowane są na antresoli, jej ściany mogą mieć jedynie 2,2 m.
Jeżeli w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy lub innych celów występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, ich wysokość musi wynosić przynajmniej 3,3 m. Warto jednak wiedzieć, że zarówno w tym przypadku, jak i wtedy, kiedy zgodnie z cytowanym rozporządzeniem wysokość sufitu od posadzki wynosi 3 m, istnieje możliwość jej obniżenia do 2,5 m, pod warunkiem zastosowania klimatyzacji lub mechanicznej wentylacji nawiewno-wywiewnej. Na takie działanie należy jednak uzyskać zgodę wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
Osobną kategorię stanowią pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi przy braku czynników szkodliwych dla zdrowia - np. kioski, dyżurki, kantory i portiernie. W tego rodzaju wnętrzach minimalna wysokość wynosi 2,2 m. W przypadku pochyłych stropów wysokość tę wyznacza się tak samo jak dla budynków mieszkalnych - obliczając średnią z wysokości maksymalnej i wysokości równej 1,9 m.
