Właściwe wykonanie wykopów pod fundamenty ma kluczowe znaczenie dla odpowiedniego posadowienia budynku w gruncie. Sposób prowadzenia wykopów zależy od tego, czy dom stawiamy na ławach fundamentowych czy płycie coraz popularniejszej płycie fundamentowej.
Kopanie fundamentów powinno się odbywać przy suchej pogodzie, w przeciwnym razie w wykopach gromadzi się woda, osłabiając grunt i często podmywając go. Pierwszym zadaniem jest wyznaczenie konturów budynku, a następnie zdjęcie z tej części terenu urodzajnej ziemi, czyli tzw. humusu. Ziemia wzdłuż wykopu również musi zostać usunięta, na szerokość ok. 1 metra. Jest to konieczne, ponieważ humus ma mniejszą nośność niż znajdujący się poniżej grunt rodzimy, zawiera też mikroogranizmy (np. zarodniki grzybów).
To jak głęboki ma być wykop pod fundament, zależy od głębokości posadowienia budynku. Najczęściej usuwa się grunt do wysokości górnych krawędzi ław fundamentowych, a następnie kopie rowy, w których zostaną one wylane. Bywa jednak, że wykop wykonuje się aż do dolnej krawędzi przyszłego fundamentu.
Wykopy ziemne
Do prowadzenia wykopów budowlanych pod dom jednorodzinny najczęściej zamawia się koparkę (przy wykopach pod ławy, często jest to mini koparka, z łyżką o szerokości 1 m), ale i tak część wykopów trzeba wykonać ręcznie. To dlatego, że wykopy wykonuje się tylko do poziomu posadowienia fundamentu (wyznacza się go za pomocą ław drutowych oraz repera, trwale oznaczonego punktu odniesienia). Przy wykopach pod ławy fundamentowe ostatnie 10-15 cm ziemi z wykopu najlepiej usuwać ręcznie, by wykop pod fundament nie został wykopany zbyt głęboko.
Po zakończeniu prac konieczne jest zabezpieczenie wykopu przed opadami deszczu, które mogłyby rozmiękczyć grunt, doprowadzić do jego podmywania, a w rezultacie do problemów z poprawnym posadowieniem budynku.
Rodzaje wykopów
Określa się je na podstawie wymiarów i dzieli się na trzy kategorie. Wykop wąskoprzestrzenny, to taki, którego dno ma szerokość nie większą niż 1,5. Wykop szerokoprzestrzenny ma dno o szerokości większej niż 1,5 m. Wreszcie wykop jamisty, to taki, którego wymiary są mniejsze niż 1,5 m x 1,5.
Istnieje również podział dotyczący głębokości posadowienia fundamentów. Przy najpopularniejszej metodzie posadawiania budynków – fundamentach bezpośrednich (to np. ławy i płyty fundamentowe) wykopy są płytkie, fundamenty pośrednie (np. pale i słupy) oznaczają głębokie wykopy.
To, jaki typ fundamentów wybierzemy, zależeć powinno w największej mierze od warunków gruntowych na działce. Trudno np. wykonać wąskie wykopy ziemne pod ławy fundamentowe w lekkich gruntach piaszczystych, bo ściany wykopów mogą się osypywać. W takich warunkach lepszym rozwiązaniem może być wylanie płyty fundamentowej.
Odwodnienie wykopów
Odwodnienie wykopów wykonuje się, gdy poziom wód jest na tyle wysoki, że nie można wykonać wykopu, albo mogłyby one zagrozić w przyszłości stabliności posadowienia budynku. Dlatego stosuje się odwodnienia konstrukcyjne, które ma poprawić warunki gruntowe już podczas użytkowania budynku (np. przyspieszyć osiadanie) oraz robocze, które ma umożliwić prace budowlane i poruszanie się ciężkiego sprzętu na budowie.
Najczęściej wykonuje się powierzchniowe odwodnienie wykopów. Wody opadowe i gruntowe odprowadza się do studzienek położonych w najniższej części wykopu (a stąd do kanalizacji) za pomocą rynien lub drenów ułożonych ze spadkiem (minimum 1-2 %).
Zabezpieczenie ścian wykopu przed osunięciem
Bardzo często podczas wykonywania ław fundamentowych ścian wykopów się nie zabezpiecza przed osuwaniem, a tylko przykrywa folią i betonuje. To najszybszy i najtańszy sposób, ale jest bezproblemowy tylko na gruntach o dobrej spoistości, a ściany wykopu muszą być zrobione idealnie równo. Jeśli natomiast grunt jest piaszczysty i lekki, zabezpieczenie wykopów wąskoprzestrzennych powinno stanowić deskowanie, albo specjalne metalowe szalunki, które można wypożyczyć. Trzeba jednak pamiętać, że wykopy ziemne pod szalunki muszą być szersze niż pod ławy wylewane bez szalunków.
Bywa, że konieczne jest zabezpieczenie wykopów. BHP wymaga umocnienia ścian pionowych. Wyjątkiem są wykopy o głębokości nie większej niż 1 m w gruncie zwartym. Zabezpieczenie ścian wykopów przed osunięciem nie jest też potrzebne również wtedy, gdy ich głębokość nie przekracza 2 m i pozwala na to dokumentacja geodezyjno-inżynierska.
Zabezpieczenie wykopów wąskoprzestrzennych mogą stanowić obudowy ażurowe, tradycyjne (z desek, bali, dybli stalowych), szczelne ścianki (z grodzic stalowych), albo płyty wykopowe. Są one rozpierane za pomocą rozpór, zastrzałów lub odciągów. Podparcia lub rozparcia ścian wykopów w układzie pionowym wynoszą maksymalnie 1 m, w układzie poziomym - 1,5 m.
Sprawdź firmy w wybranych województwach:
a także w wybranych miastach:
