Zawór czterodrogowy to element umożliwiający mieszanie przepływających przez niego cieczy albo przełączanie ich obiegów. Jest powszechnie stosowany w instalacjach centralnego ogrzewania.
Zawór czterodrogowy to element z czterema portami (wejściami rur) i elementem wewnętrznym o regulowanym położeniu. Można go przestawiać tak, by ciecze z obiegów mieszały się w określonej proporcji lub całkowicie odcinać i przełączać obiegi. Stosuje się go w instalacjach grzewczych zasilanych kotłami na paliwa stałe. Specyfika pracy tych kotłów sprawia, że gdy nie pracują z pełną mocą, na wymienniku ciepła skrapla się para wodna ze spalin, tworząc kwaśną ciecz, która powoduje tzw. korozję niskotemperaturową. Urządzenia grzewcze często powstają właśnie z blachy odpornej na wysoką temperaturę, ale ulegającej szybszemu niszczeniu pod wpływem substancji o kwaśnym odczynie (żeliwo nie jest na nie wrażliwe).
Wyjściem nie jest ciągła praca kotła z pełną mocą, bo nie zawsze jest potrzebna tak wysoka temperatura cieczy zasilającej grzejniki. W okresach przejściowych (jesienią i wiosną) oraz w cieplejsze dni zimy wiązałoby się to z przegrzewaniem się pomieszczeń i byłoby nieracjonalne ekonomicznie. Aby zabezpieczyć kocioł przed korozją niskotemperaturową, stosuje się „dogrzewanie” schłodzonej wody powracającej do urządzenia z grzejników. Montaż zaworu czterodrogowego pozwala stworzyć dwa obiegi. Jednym jest obieg grzejnikowy, a drugi to tzw. krótki obieg, w którym krąży ogrzana w kotle woda. Ustawienie mieszadełka (można je regulować w zakresie od 0 do 90℃) sprawia, że jest ona dodawana do wody powracającej z obiegu grzejnikowego. Staje się ona na tyle gorąca, że zjawisko korozji niskotemperaturowej nie występuje.
Zawór czterodrogowy może być regulowany ręcznie, ale jest to dość kłopotliwe. Lepszym rozwiązaniem jest zawór czterodrogowy z siłownikiem, który może być sterowany automatycznie. W instalacji musi się jednak znaleźć sterownik siłownika zaworu czterodrogowego. Może on być fabrycznie zamontowany w kotle, a jeśli go nie ma, można dopasować niezależny sterownik. Zawory czterodrogowe z siłownikiem i termostatem są droższe, ale działają bezobsługowo. Pompę obiegową c.o. w instalacji z zaworem mieszającym montuje się na zasilaniu lub na powrocie z instalacji do zaworu.
Jako ochronę przed korozją niskotemperaturową i jako urządzenia wyrównujące temperaturę w systemie grzewczym stosuje się zawory trójdrogowe i czterodrogowe. Te pierwsze sprawdzają się przede wszystkim w instalacjach z głowicami termostatycznymi na grzejnikach, natomiast drugie przy zwykłych regulatorach. Często montuje się je wymiennie. Warto pamiętać, że montaż zaworu czterodrogowego lub trójdrożnego w instalacji grzewczej może być wymagany przez producenta kotła, by zachować gwarancję na urządzenie.
Zawory czterodrogowe działają nie tylko jako mieszacze, ale również pozwalają przełączać obiegi. Przykładem zastosowania może być kocioł na paliwa stałe z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej. Podczas chłodnych miesięcy kocioł ogrzewa zarówno grzejniki, jak i wodę do mycia – zawór ustawiony jest tak, by woda grzejna po połowie zasilała grzejniki i zasobnik. Latem, kiedy nie ma potrzeby ogrzewania pomieszczeń, ale nadal potrzebna jest ciepła woda, przestawia się mieszadełko zaworu tak, by całą wodę grzejną skierować do obiegu c.w.u, w którym będzie ona zasilać wężownicę (wymiennik ciepła) w zasobniku. Podobnie jak w poprzednim zastosowaniu, także do regulacji obiegów c.o. i c.w.u. można używać zaworów czterodrogowych z siłownikiem lub regulowanych ręcznie (to ostatnie rozwiązanie jest jednak mało wygodne, a bywa wręcz uciążliwe).
W instalacjach otwartych (z naczyniem przelewowym zabezpieczających system przed przegrzaniem) używa się wyłącznie zaworów czterodrogowych mosiężnych. W systemach zamkniętych można stosować zawory żeliwne, choć warto pamiętać, że są one nieco mniej trwałe. Jeśli jednak nie dopuszcza się wody do systemu (a w systemach zamkniętych nie ma takiej konieczności), nie ma możliwości odkładania się dużej ilości kamienia kotłowego, co mogłoby obniżyć skuteczność i wpłynąć na krótszy czas eksploatacji zaworu.
Średnicę zaworu w instalacjach z wymuszonym obiegiem wody grzejnej dobiera się do średnicy pompy. W systemach grawitacyjnych teoretycznie zawór czterodrogowy powinien mieć taką samą średnicę, jaką mają rury, ale w praktyce montuje się zawory o nieco większej średnicy. Wielkość zaworu czterodrogowego mieszającego powinna być również dopasowana do mocy kotła, by można było w pełni korzystać z możliwości, jakie daje zawór. Bierze się wówczas pod uwagę jego wielkość nominalną DN. Przykładowo, do kotła o mocy 18 kW pasuje zawór o DN25, do urządzenia o mocy 25 kW – DN25 i DN32, a do kotła o mocy 40 kW można zastosować zawór o DN 32 i DN40.
Sprawdź zlecenia w wybranych województwach:
a także w wybranych miastach:
firmy budowlane Bydgoszcz
firmy budowlane Częstochowa