Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego zdobyła jesienią 2020 roku główną nagrodę w międzynarodowym konkursie Brick Award, nagradzającym najlepsze ceglane budynki na świecie. Dzieło pracowni Baas Arquitectura, Grupa 5 Architekci i Małeccy biuro projektowe to ciekawa architektura, która łączy tradycję z nowoczesnością.
Brick Award to prestiżowy konkurs nagradzający najlepsze obiekty ze świata zbudowane z użyciem cegły. W tym roku po raz pierwszy konkurs wygrał budynek z Polski! Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego, do niedawna znana jako Wydział Radia i Telewizji, nie tylko zwyciężyła w kategorii Sharing public spaces, ale otrzymała również Grand Prize tegorocznej edycji Brick Award.
* Zdjęcie zamieszczone dzięki uprzejmości pracowni Małeccy biuro projektowe.
Co tak bardzo zauroczyło jurorów konkursu w gmachu katowickiej uczelni? Łączy on w sobie tradycję z nowoczesnością. Budynek wpisał się w śląski klimat uliczki ze starymi kamienicami, ale zarazem użyto w nim nowatorskiej ceramicznej kształtki, z której zbudowano zjawiskową fasadę frontową.
Gmach otwarto w 2017 roku. Stanął w ścisłym centrum Katowic przy ulicy Pawła. I choć to tylko kilkaset metrów na wschód od Rynku, okolica nie cieszyła się przez lata dobrą opinią. Zaniedbane kamienice, odrapane domy, budowały obraz miejsca zapomnianego. I właśnie działkę pomiędzy ścianami szczytowymi sąsiednich domów, wciśniętą pomiędzy podwórka kamienic, Uniwersytet Śląski postanowił przeznaczyć na budowę swojej słynnej filmówki. Było to zgodne ze strategią miasta, aby tę część śródmieścia poddać rewitalizacji. Wyzwaniem był stojący pośrodku działki ceglany familok, czyli typowy górnośląski dom robotniczy, który niegdyś służył jako niewielka fabryka żarówek.
* Zdjęcie zamieszczone dzięki uprzejmości pracowni Małeccy biuro projektowe.
Na projekt siedziby wydziału ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczny – wygrało konsorcjum trzech pracowni: hiszpańskiej Baas Arquitectura, warszawskiej Grupa 5 Architekci i biura Małeccy biuro projektowe, które działa w Katowicach. Zwycięska koncepcja zakładała pozostawienie familoka i obudowanie go nową strukturą.
Dziś, po kilku latach użytkowania, można z cała pewnością powiedzieć, że realizacja zakończyła się sukcesem. Powstał bowiem obiekt, który wpisał się w kontekst miejsca. Co więcej zachował jego ducha. Staremu familokowi nadano drugie życie. Został on zaadaptowany na bibliotekę wydziałową – we wnętrzu wyburzono stropy i wstawiono półki oraz antresolę.
Od ulicy dobudowano najwyższą część wydziału, która wchłonęła stary obiekt. Ma ona duże przeszklenia. Nie powstało jednak szklane pudełko, które byłoby zgrzytem w przestrzeni uliczki. Szklane fasady zakrywa bowiem ceramiczny woal. Tworzą go kształtki zamocowane do specjalnej stalowej podkonstrukcji, które z jednej strony zacieniają wielkie okna, chroniąc budynek przez przegrzaniem i ograniczając zużycie energii na klimatyzację. Zarazem jak siatka maskująca zakryły cały wydział jednolitym materiałem, który koresponduje ze starym familokiem.
Ta przestrzenna fasada była największym wyzwaniem technologicznym i to ona mogła zadecydować o nagrodzie Brick Award dla katowickiego budynku. Pojedyncza kształtka ma formę ceramicznej ramki – jakby wydrążonej w środku cegły. Zestawione w większe moduły, tworzą jednolitą powierzchnię fasady. Ażurowa elewacja na linii dachu przełamuje się i buduje nachyloną płaszczyznę, jak w mansardowym dachu, skrywa więc również okna poddasza.
Architektom z polski-katalońskiego zespołu zależało na tym, by kształtka miała bogatą strukturę i barwę zbliżoną do starej cegły familoka. Długo szukano tradycyjnej cegielni, aż znaleziono pod Częstochową ostatnią w Europie, w której piece opalane są węglem. Dzięki starej metodzie wypalania, kształtki mają charakterystyczne spieki, różne przebarwienia. Nowa elewacja wydziału nie wygląda jak z plastiku, ma bogata teksturę, chropowatość i wielobarwność.
Cegła nie została użyta wyłącznie w spektakularnej elewacji frontowej, to leitmotiv całego budynku szkoły filmowej. Pojawia się więc zarówno jako element wykończenia zewnętrznej bryły, ale i główny materiał wnętrz, np. jako ceramiczna płytka na podłodze w korytarzach i holach. Natomiast w salach zajęć ceglane ściany użyto do zbudowania lepszej akustyki pomieszczeń. Cegłę ułożono we wzór przestrzenny aby ograniczyć występowania zjawiska pogłosu.
Architekturę wnętrz dopełniają inne surowe i proste materiały: beton, drewno i szkło. Eksponowane betonowe stropy świetnie współgrają z nieotynkowanymi płaszczyznami cegły na ścianach. Na tym tle dobrze prezentują się drzwi z jasnego drewna.
* Zdjęcie zamieszczone dzięki uprzejmości pracowni Małeccy biuro projektowe.
Struktura budynku ma też w sobie wiele ze śląskich podwórek i kamienic. Za frontowym budynkiem umieszczono bowiem duży kwadratowy dziedziniec, który obudowują z boku i tyłu niższe skrzydła wydziału. Są one całkowicie przeszklone, a komunikacja wewnętrzna została poprowadzona po obwodzie tego patia. Dzięki temu powstała czytelna struktura gmachu, która jest jasna dla jego użytkowników nawet przy pierwszej wizycie. Poruszając się po wydziale, ma się stały kontakt wzrokowy z podwórkiem. Również posadzkę ten centralnej, otwartej przestrzeni pokryto cegłą.
Aby maksymalnie zwiększyć przestrzeń publiczną wydziału, dachy bocznych skrzydeł przekształcono w ceglane tarasy. Mogą się tam odbywać zajęcia pod chmurką. Sam dziedziniec służy szkole do prezentacji filmów w formie letniego kina, ale także pod różnego rodzaju uroczystości.
Front przepruwają dwie bramy – w stylu śląskiej ajnfartów, czyli przejazdów bramnych prowadzących zwykle na podwórka. Jedna została przeszklona, stanowi wejście główne do budynku. Kieruje do holu, z którego długi ciąg schodów prowadzi na sam szczyt budynku. Z kolei druga brama prowadzi na podwórko sąsiadujących z wydziałem kamienic.
Szkoła Filmowa to budynek wybudowany z wielkim wyczuciem materiałów, detali, skali zabudowy. Ale i też w szacunku do otoczenia – starszej części śródmieścia Katowic. Powstał nowoczesny, funkcjonalny gmach, który kontynuuje śląski genius loci.
Sprawdź zlecenia w wybranych województwach:
a także w wybranych miastach:
firmy budowlane Poznań
firmy budowlane Radom
firmy budowlane Rybnik
* Zdjęcia zamieszczone dzięki uprzejmości pracowni Małeccy biuro projektowe